Słowa kluczowe
radioterapia
nowotwór piersi
3DCRT
VMAT
Jak cytować
Abstrakt
Radioterapia jest integralną częścią kompleksowego leczenia raka piersi, który stanowi ponad 20% wszystkich zachorowań na nowotwory wśród kobiet w Polsce. Wraz
z postępem technologicznym, rozwijane są metody zarówno poprawiające skuteczność leczenia i komfort pacjentek jak i ograniczające toksyczność terapii. Najpopularniejszą techniką napromieniania w przypadku nowotworu piersi jest trójwymiarowa radioterapia konformalna (3DCRT, ang. Three-Dimensional Conformal Radiotherapy), gdyż zapewnia najniższe dawki promieniowania zaabsorbowane przez narządy kontrlateralne. Techniki dynamiczne,
w porównaniu ze statycznymi, zapewniają w przypadku nowotworów piersi bardziej jednorodny rozkład dawki w objętości tarczowej (PTV, ang. Planning Target Volume), ale wyższe dawki w narządach krytycznych (OAR, ang. Organ at Risk). Coraz większą popularnością cieszy się metoda hybrydowa łącząca zalety planów statycznych
i dynamicznych.
Celem pracy było porównanie czterech technik napromieniania piersi: 3DCRT, obrotowej z modulacją intensywności dawki (VMAT, ang. volumetric modulated arc therapy), B-VMAT (ang. Butterfly VMAT) tzw. motyl, w którym emisja wiązki terapeutycznej
w pewnym zakresie kątowym łuku jest zablokowana oraz techniki hybrydowej łączącej
w jednym planie leczenia pola realizowane techniką 3D i VMAT.
Dla grupy 11 pacjentek przygotowano w systemie planowania leczenia (TPS, ang. Treatment Planning System) Eclipse (Varian Medical Systems, Palo Alto, USA) i porównano plany leczenia dla każdej z omawianych technik. Oceniono rozkłady dawek, histogramy dawka-objętość (DVH, ang. Dose Volume Histogram) oraz dawki średnie w narządach krytycznych: płucach, płucu kontrlateralnym, sercu oraz zdrowej piersi.
Na podstawie analizy DVH, stwierdzono, że wszystkie analizowane plany leczenia były klinicznie akceptowalne. Za najkorzystniejsze pod względem dawek deponowanych
w OAR można uznać plany leczenia techniką 3DCRT. Jednocześnie należy zauważyć, że
w technice hybrydowej dawki te są jedynie nieznacznie wyższe. Dla planów VMAT zaobserwowano zwiększenie procentowych objętości narządów krytycznych objętych izodozami niskich dawek, zwłaszcza dla narządów kontrlateralnych. Zablokowanie emisji wiązki w części łuku, tj. zastosowanie techniki B-VMAT częściowo zniwelowało ten efekt, jednakże w ograniczonym zakresie. Dla tzw. „motyli”, podobnie jak w przypadku standardowych planów VMAT, objętości OAR, w których deponowane są niskie dawki promieniowania są zauważalnie wyższe niż dla planów 3DCRT i hybrydowych.
Hybrydowa technika napromieniania piersi stanowi dobrą alternatywę dla planów 3DCRT i może zostać wdrożona do zastosowania klinicznego, skracając czas realizacji planów leczenia na aparacie terapeutycznym i poprawiając tym samym komfort leczonych pacjentek.
Bibliografia
Raport roczny. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2019 roku. Narodowy Instytut Onkologii, http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/Nowotwory_2019.pdf, dostęp 02.11.2022 r.
Charmacińska M, Styś S, Bąk O, Kijeska W, Skrobała S, Od 2D do DIBH, przegląd technik radioterapeutycznych stosowanych w napromienianiu nowotworów piersi, Letters in Oncology Science, 2021; 18(2).
Shah Ch, Al-Hilli Z, Vicin F, Advances in Breast Cancer Radiotherapy: Implications for Current and Future Practice, JCO Oncology Practice 2021 17:12, 697-706.
Darby SC, Ewertz M, McGale P, et al. Risk of ischemic heart disease in women after radiotherapy for breast cancer. N Engl J Med. 2013;368:987–98.
Haussmann, J., Corradini, S., Nestle-Kraemling, C. et al. Recent advances in radiotherapy of breast cancer. Radiat Oncol, 2020; 15, 71
Lin JF, Yeh DC, Yeh HL, Chang CF, Lin JC. Dosimetric comparison of hybrid volumetric-modulated arc therapy, volumetric-modulated arc therapy, and intensity-modulated radiation therapy for left-sided early breast cancer. Med Dosim. 2015 Autumn;40(3):262-7.
Vikström J, Hjelstuen MH, Wasbø E, Mjaaland I, Dybvik KI. A comparison of conventional and dynamic radiotherapy planning techniques for early-stage breast cancer utilizing deep inspiration breath-hold. Acta Oncol. 2018 Oct;57(10):1325-1330.
Venjakob, A., Oertel, M., Hering, D.A. et al. Hybrid volumetric modulated arc therapy for hypofractionated radiotherapy of breast cancer: a treatment planning study. Strahlenther Onkol 197, 296–307 (2021).
Virén, T., Heikkilä, J., Myllyoja, K. et al. Tangential volumetric modulated arc therapy technique for left-sided breast cancer radiotherapy. Radiat Oncol 10, 79 (2015).
Starke A, Bowden J, Lynn R, Hall K, Hudson K, Rato A, Aldridge E, Robb D, Steele P, Brady J, Mikhaeel NG. Comparison of butterfly volumetric modulated arc therapy to full arc with or without deep inspiration breath hold for the treatment of mediastinal lymphoma. Radiother Oncol. 2018 Dec;129(3):449-455.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Zeszyty Naukowe Wielkopolskiego Centrum Onkologii